در این مطلب شما با وضعیت صادرات و واردات در کشور عراق، اهمیت بالقوه واردات و صادرات در کشور عراق،صادرات و واردات عراق تحت تاثیر تحریم ها و مهم ترین صادرات کشور عراق آشنا خواهید شد. در این مطلب به بررسی سهم کشور های همسایه عراق در صادرات به این کشور خواهیم پرداخت.
بررسی وضعیت صادرات و واردات کشور عراق در گذشته و حال
چند دهه گذشته نزاع‌های گسترده و رکود سریع در بسیاری از بخش‌های اقتصاد کشور عراق، شرایط سختی را برای این کشور به بار آورده است. بخش صادرات و واردات کشور عراق نیز از این قاعده مستثنا نبوده و به شدت تحت تأثیر این تغییر و تحولات قرار دارد. در نتیجه مستقیم آن، اقتصاد عراق بی ثبات شده و به شکل‌گیری یکی از شدیدترین بحران‌های جامعه بشری منجر شده است.
از آنجایی که در کشوری مانند عراق تحت این شرایط واردات و صادرات نقش مهمی را ایفا خواهند کرد در این مطلب به طور مفصل به چرایی و چگونگی استراتژی‌های دولت عراق در این خصوص خواهیم پرداخت.
چرایی اهمیت بالقوه واردات و صادرات در کشور عراق
عوامل زیادی همچون ریشه دوانی داعش، افزایش جنگ‌های داخلی، افزایش جریان پناهندگی و آوارگی، بحران‌های ایجاد شده در قیمت نفت خام، فروپاشی زیرساخت‌های جامعه و خدمات اجتماعی همگی دست به دست هم داده و دولت عراق را در تأمین نیاز‌های روزانه مردم در زمینه‌های امنیت، سکونت‌گاه، غذا، دسترسی به آب آشامیدنی و برق برای بهره بردن از شرایطی زندگی استاندارد ناتوان کرده‌اند.
در حال حاضر متأسفانه علی‌رغم اقدامات و تلاش‌های مکرر دولت عراق به منظور بازسازی کشور عراق به عنوان یک دولت دموکراتیک، اما هنوز هم یک عدم اطمینان گسترده در میان مسئولان وجود دارد که دلیل آن هم عدم توسعه پایداری و ظرفیت توسعه انسانی است که به طور مستقیم موجب شکل‌گیری فساد و سوء تدبیر گسترده شده است.
با این وجود، الگوهای تجارت بین‌المللی کشور عراق سرشار از چالش‌هایی است که دولت‌های مختلف به طور مداوم با آن‌ها مواجه شده‌اند. از طرفی هم بسیاری از مسئولان بر این باور بوده‌اند که بازسازی عراق نباید متکی به سازمان‌های بین‌المللی باشد. از آنجایی که برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای در خصوص بازسازی عراق صورت گرفته است، بنابراین باید صادرات و واردات کشور عراق برای حمایت از این برنامه‌ریزی‌ها به طور کامل تقویت شود.
وضعیت واردات و صادرات در کشور عراق
هر دوی توافقنامه‌های منعقد شده با دولت‌های خارجی و محدودیت‌ها و تحریم‌های اعمال شده از سوی سازمان‌های بین‌المللی راه و روش واردات و صادرات دولت عراق با جامعه جهانی را تحت تأثیر قرار داده است.
در چندین دهه گذشته کشور و دولت‌های عراق توافقنامه‌های متعددی را در حوزه واردات و صادرات به منظور تلاش برای تثبیت دوباره جایگاه عراق در بازار جهانی صورت داده‌اند.
اول از همه کشور عراق جزئی از اتحادیه عرب است. هدف اصلی اتحادیه عرب تحریک همکاری اقتصادی به ویژه از طریق واردات و صادرات در میان کشورهای عربی و همچنین رونق تجارت میان اعضای خود است. از مهم‌ترین اقدامات این اتحادیه می‌توان به برقراری منطقه تجارت آزاد عرب اشاره کرد که عامل مهمی در تسهیل واردات و صادرات کشور عراق با سایر کشورهای عضور اتحادیه عرب بوده است.
صادرات و واردات عراق تحت تأثیر تحریم
به طور کلی تعرفه، سهمیه‌بندی و تحریم اقتصادی از مهم‌ترین موانع پیش روی واردات و صادرات هستند. عراق سال‌های سال تحت تحمیل تحریم‌های بین‌المللی و اروپایی بوده است که بعد از حمله این کشور به کویت وضع شده بودند. این تحریم‌ها تأثیرات سنگینی بر روابط بین‌المللی و صادرات و واردات عراق گذاشته‌اند.
تحریم‌های اعمال شده توسط ایالات‌متحده آمریکا بر کشور عراق که تمرکز ویژه‌ای بر صادرات و واردات با کشورهای خارجه داشتند و کمیت کالاهای وارداتی در قبال کالاهای صادراتی که عمدتاً نفت بودند را به شدت کاهش داد. در سال 2004 و با رفع تحریم‌ها، دولت عراق تمرکز ویژه‌ای بر بهبود روابط تجاری خود از طریق واردات و صادرات با کشورهای خارجی گذاشت.
واردات در کشور عراق
برخوردار شدن از پیش زمینه‌ای حقیقی از روابط و تعهدات با جامعه و سازمان‌های بین‌المللی و اروپایی، ارزیابی دقیق مدیریت‌های قبلی، اقدامات و تصمیم‌گیری‌های قابل ملاحظه در خصوص صادرات و واردات کشور، همگی با هدف رسیدن به ثبات در اقتصاد کلان پایه‌ریزی شده‌اند.
در دوران جنگ و وضعیت بد اقتصادی، عراق هزینه‌های وارداتی خود را مدیریت کرد و ثبات بخشید.
کشور عراق به دلیل فقدان منابع، نرخ واردات را هر سال به طور تدریجی افزایش داد تا نیاز‌های جمعیت در حال افزایش را پوشش دهد. طبق آمار و ارقام منتشر شده واردت اصلی کشور عراق شامل تجهیزات ماشینی و حمل و نقل مانند خودرو و هواپیما به میزان 38 درصد و کالاهای صنعتی مانند سیم و ژنراتور‌های صنعتی به میزان 27 درصد از کل مقدار واردات کشور است.
واردات عراق بیشتر از چه کشورهایی است؟
کشورهای بسیار زیادی با عراق روابط تجاری دارند و این کشور عرب اقدام به واردات کالای مورد نیاز خود از آن‌ها می‌کند. در کل کشورهای ترکیه و چین به ترتیب با 33 درصد و 15 درصد بزرگ‌ترین کشورهای وارد کننده به کشور عراق هستند. کشورهایی ماند کره جنوبی، آلمان، هند، اردن، ایران و ایالات‌متحده آمریکا محصولات مختلفی را در عراق عرضه می‌کنند و سهم کمتر از 6 درصدی را از کل ارزش واردات عراق به خود اختصاص داده‌اند.
روابط تجاری ایران و عراق در سال‌های اخیر علی‌رغم گسترش تحریم‌ها بسیار افزایش یافته است. به طور مثال ایران تأمین کننده قسمت عمده سیمان مورد نیاز کشور عراق است. آخرین آمارهای رسمی از مرکز گمرک نشان می‌دهد که ارزش دلاری صادرات کالاهای غیرنفتی ایران به عراق در سال 97 بیش از 8 میلیارد دلار بوده است.
قسمت عمده صادرات و واردات ایران به کشور عراق از طریق مرز با اقلیم کردستان صورت می گیرد که خود دارای حکومتی خودمختار است و از این رو گسترش روابط تجاری با این اقلیم نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
مسئولیت اطمینان از تطابق کامل کالاهای وارداتی به داخل کشور عراق با استاندارد‌ها و هنجارهای بین‌المللی بر عهده نهادهای دولتی است که از مهم‌ترین آن‌ها باید به سازمان استانداردسازی و کنترل کیفیت اشاره کرد. با این وجود، مسئولان اداره گمرک نیز تمامی مستندات مربوط به کالاهای وارداتی را بررسی و از تطابق آن با استاندارد‌های بین‌المللی اطمینان حاصل می‌کنند.
واردات کشور عراق در سال 2010 با تغییرات گسترده‌ای مواجه شد و هر ساله تعداد بسیاری زیادی از صادر کننده‌ها که در خصوص این اصلاحات اطلاعات کافی ندارند و در تلاش برای وارد کردن کالاهای خود به عراق هستند، در گمرک این کشور گرفتار شده و متحمل ضرر و زیان‌های مالی زیادی می‌شوند
صادرات در کشور عراق
کشور عراق با هدف گسترش توسعه اقتصادی به طور پیوسته در تلاش برای اجرای سیاست‌هایی به منظور تقویت بخش کوچک خصوصی و اشتغال زایی برای جامعه بزرگ بیکاران بوده است.
در گذشته کشور عراق بزرگ‌ترین صادر کننده خرما به کشورهای استرالیا، آمریکا و اروپا بود اما با این وجود صادرات مواد نفتی باارزش‌ترین محصول صادراتی عراق به شمار می‌رفت و این کشور را در رده هفتم بزرگ‌ترین کشورهای تولید کننده و صادر کننده نفت قرار می‌داد.
مهم‌ترین صادرات کشور عراق
ظرفیت و پتانسیل کشور عراق در تولید و صادرات به شدت توسط معضلات امنیتی که به موجب عوامل مختلفی تحمیل شده‌اند محدود شده است. با این همه پتانسیل بالقوه عراق رابطه مستقیمی با چهارمین مخزن نفتی بزرگ دنیا دارد که در عراق کشف شده است و از همین رو کشور عراق به منظور گسترش روابط با کشورهای عربی در تلاش برای ایفای نقشی مهم‌تر در صادرات نفت خام است.
علاوه بر نفت، کالاهای مانند طلا، فلزات گران‌بها، میوه‌های استوایی، کود و مواد شیمیایی مانند سولفور و الکالی بنزن از اصلی‌ترین کالاهای صادراتی کشور عراق به شمار می‌روند.
صادرات عراق بیشتر به چه کشورهایی است؟
چین یکی از مهم‌ترین و محبوب‌ترین مقاصد صادراتی کشور عراق است. یک رابطه تجاری دو سویه بین این دو کشور برقرار است زیرا در این حین کشور چین نیز بخش عمده‌ای محصولات تولید داخلی خود را به این کشور عرب صادر می‌کند. با این وجود هند بزرگ‌ترین کشور وارد کننده کالای و محصولات مختلف از عراق است به طوری که امروزه بیش از 30 درصد از کل صادرات عراق را شامل می‌شود. در رده‌های بعدی نیز کره جنوبی، ایتالیا، اسپانیا و ژاپن قرار دارند که هر کدام به ترتیب 16 درصد، 7 درصد، 6 درصد و 4 درصد از کل صادرات کشور عراق را در بر می‌گیرند.
سخن آخر
بدون شک کشور عراق یکی از بالقوه‌ترین بازارهای وارداتی و صادراتی در منطقه و خاورمیانه است که هم اکنون هم کشورهایی مانند چین، ترکیه و هند متوجه اهمیت موضوع شده و روابط تجاری بسیار گسترده‌ای را با کشور عراق شکل داده‌اند. ایران نیز با وجود مرز مشترک زمینی در سال‌های اخیر میزان رابطه تجاری به ویژه صادرات به کشور عراق را به طرز قابل ملاحظه‌ای افزایش داده است.
