کشور کوچک لبنان در غرب آسیا و منطقه خاورمیانه قرار گرفته است. در این مطلب با جغرافیای لبنان، آب و هوای لبنان و زبان کشور لبنان آشنا خواهید شد.
کشورمان ایران در قاره آسیا با کشورهای زیادی روابط تجاری و سیاسی گسترده ای دارد که بدون شک لبنان یکی از همین کشورها است. کشور کوچک لبنان در غرب آسیا و منطقه خاورمیانه قرار گرفته است با توجه به روابط خود با ایران بستر بسیار مناسبی را برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی به ویژه کشورمان ایران فراهم کرده است. در این مقاله از سندباد قصد داریم تا به مرور کلیاتی از این کشور کوچک عرب بپردازیم.
لبنان در کجا قرار گرفته است؟
لبنان یا جمهوری لبنان یکی از کشورهای قرار گرفته در غرب آسیا و منطقه خاورمیانه است. این کشور در غرب با دریای مدیترانه و در شمال و شرق با کشور سوریه و از جنوب هم با رژیم صهیونیستی هم مرز است. موقعیت جغرافیایی کشور لبنان به گونه‌ای است که نقش پلی را میان جهان عرب و مدیترانه ایفا کرده است و همین موضوع هم منجر به شکل‌گیری تاریخی غنی و تنوع دینی، نژادی و فرهنگی شده است. لبنان را عروس خاورمیانه می‌دانند و بیروت از نظر کیفیت زندگی زمانی از بهترین شهرهای جهان عرب محسوب می‌شد و لبنان بالاترین درآمد سرانه غیرنفتی را در جهان عرب داشت.
با این همه در چند سال اخیر ناکارآمدی دولت‌های روی کار آمده و همچنین شرایط سیاسی این کشور، وضعیت اقتصادی لبنان را بسیار ضعیف کرده است و کشور با مشکلات اقتصادی عمده‌ای از جمله بدهکاری دولت و تورم افسار گسیخته مواجه شده است.
کشور لبنان از کجا و از چه زمانی شکل گرفت؟
اولین نشانه‌های ناشی از تمدن که در خاک این کشور یافت شده است به نزدیک به 7 هزار سال قبل بر می‌گردد. این کشور خاستگاه فینیقی‌ها (۱۵۵۰ تا ۵۳۹ قبل از میلاد) و پادشاهی آن‌هاست. در سال ۶۴ قبل از میلاد، لبنان زیر سلطه امپراتوری روم قرار گرفت و بعداً به یکی از مراکز عمده مسیحیت تبدیل شد. سنت رهبانی رایج در منطقه جبل لبنان به بنیان‌گذاری کلیسای مارونی انجامید. در دوران اسلامی و پس از فتح این سرزمین به دست اعراب مسلمان، مارونی‌ها دین و هویت فرهنگی خود را حفظ کردند. سپس و با پایه‌گذاری مذهب دروزی این مذهب در سراسر کشور رایج شد ولی در دوران جنگ‌های صلیبی مارونی‌ها در ارتباط با کلیسای کاتولیک و امپراتوری روم هویت خود را بازسازی کردند.
امپراتوری بزرگ عثمانی نزدیک به چهار قرن بین سال‌های 1516 تا 1918 بر این منطقه و کشور لبنان حکمرانی می‌کرده است. با فروپاشی امپراتوری عثمانی بعد از جنگ جهانی اول، فرانسه این منطقه را به ۵ جزء کوچک‌تر تقسیم کرد که یکی از این اجزا لبنان بود، نظامی که تا سال ۱۹۴۳ و اعلام استقلال لبنان برقرار بود. لبنان هم‌اکنون دارای یک نظام تقسیم قدرت خاص بر اساس جوامع دینی است. لبنان تا پیش از جنگ داخلی در سال ۱۹۷۵ کشوری بسیار آرام و مرفه بود که اقتصادی بر پایه توریسم، کشاورزی، تجارت، خدمات مالی و بانکداری داشت. بیروت پایتخت این کشور است که مشهور به پاریس خاورمیانه یا منشأ جذب گردشگران خارجی است.
جغرافیای کشور لبنان چگونه است؟
لبنان یک کشور کوهستانی با ارتفاع نسبتاً بلند است. به طوری که نام این کشور از ریشه واژه سامی «لبن» به معنای سفید است که احتمالاً اشاره به کوه‌های برف‌گیر لبنان دارد. لبنان دارای یک خط ساحلی زیبا به طول 255 کیلومتر است. از رودهای مهم جاری در این کشور می‌توان به عاصی و لیطانی در دره سهل‌البقاع و کلب و از رشته‌های آن می‌توان به رشته‌کوه‌های لبنان شرقی و رشته‌کوه‌های لبنان غربی که میان این دو رشته‌کوه، دره سهل‌البقاع قرارگرفته است، اشاره کرد.
لبنان از شمال و شرق با سوریه و از جنوب با اسرائیل مرز مشترک دارد. مرز لبنان با سوریه نزدیک به ۳۷۵ کیلومتر است و مرز آن با اسرائیل تنها ۷۹ کیلومتر است. لبنان کشور بزرگی نیست و در واقع یکی از کوچک‌ترین کشورهای جهان است که تقریباً مساحتی برابر با ۱۰۴۵۲ کیلومتر مربع (۴۰۳۵ مایل مربع) دارد و از لحاظ بزرگی در رده ۱۶۲ کشورهای جهان قرار گرفته است. بسیاری از مناطق لبنان کوهستانی است به جز مناطق ساحلی کم عرض و دره بقاع که بخش مهمی از صنعت کشاورزی لبنان در آن متمرکز شده است.
آب و هوای لبنان چطور است؟
سرزمین لبنان آب‌وهوای مدیترانه‌ای دارد. هوای سواحل در زمستان‌ها سرد و بارانی و در تابستان‌ها گرم و شرجی است. در نواحی بلندتر به ویژه کوهستان‌ها، زمستان‌ها با بارش برف همراه است و دمای هوا به زیر صفر می‌رسد. بخش‌های دیگر این کشور، تابستان‌های گرم و خشک دارد.
بیشتر مناطق لبنان سالانه شاهد باران‌های بسیاری است، ولی در مناطق ویژه‌ای در شمال شرق لبنان به علت وجود قله‌های مرتفع کوه‌های غرب که مسیر ابرهای باران‌زای پدید آمده از مدیترانه را سد می‌کنند، باران زیادی نمی‌بارد. لبنان دارای جنگل‌های وسیع درختان سدر است. سدر به نماد ملی لبنان نیز تبدیل شده است.
شهرنشینی در کشور لبنان
در کشور لبنان نیز به مانند بسیاری دیگر از کشورهای خاورمیانه، در سال‌های اخیر درصد زیادی از مردم زندگی سنتی و روستایی خود را رها کرده به زندگی شهری روی آورده‌اند. بیشتر جمعیت این کشور در شهرها به ویژه بیروت زندگی می‌کنند. شهر بیروت که پایتخت این کشور هم است به تنهایی نزدیک به نیمی از جمعیت این کشور را در خود جای داده است.
به لحاظ تقسیمات کشوری نیز کشور لبنان دارای 6 استان و 25 ناحیه است. استان‌های لبنان شامل استان بیروت (که تنها محدود به شهر بیروت می‌گردد)، استان بقاع (که شامل نواحی هرمل، بعلبک، زهله، بقاع غربی و رایشه می‌گردد)، استان نبطیه (جبل عامل) که شامل نبطیه، حصبیه، مرجعیون و نبت جبیل می‌گردد، استان شمالی (الشمال) شامل ۷ ناحیه عکار، طرابلس، زغرتا، بشری، البترون، الکوره و المینیه دانیه می‌گردد، استان جنوبی (الجنوب) شامل صیدا، صور و جزین و استان جبل لبنان (جبل البنانیه) شامل جمیل، کسروان، المتن، بعبدا، عالیه و الشموف است.
لبنانی‌ها چگونه مردمانی هستند؟
جمعیت کشور لبنان بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده در 19 سپتامبر سال 2020 نزدیک به 6.818.646 نفر است که تقریباً 0.09 درصد از جمعیت جهان را شامل می‌شود و بر اساس جمعیت در رده 109 پر جمعیت‌ترین کشورهای جهان قرار گرفته است. تراکم جمعیت در کشور لبنان 667 نفر در هر کیلومتر مربع است. نزدیک به 4/78 درصد از جمعیت لبنان زندگی شهری دارند. میانگین سنی جمعیت کشور هم برابر با 6/29 سال است.
۵۰ درصد از جمعیت لبنان مسلمان و ۴۵ درصد مسیحی و ۵ درصد دروزی هستند و اقلیت‌های کوچک بهایی و یهودی نیز وجود دارد. لبنان دارای جمعیت کوچکی از کردها نیز است که از مناطق شمالی سوریه و جنوب شرق ترکیه مهاجرت نموده‌اند و میان ۷۵ تا ۱۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شوند که در مناطق سنی نشین زندگی می‌کنند. کردها طی سال‌های اخیر توانسته‌اند شهروندی دولت لبنان را کسب نمایند.
بر اساس آمار منتشر شده حدود ۱۶ میلیون نفر با نسب و اصالت لبنانی در سراسر دنیا زندگی می‌کنند. برزیل دارای بزرگ‌ترین جوامع لبنانی است. آرژانتین، استرالیا، کانادا، کلمبیا، فرانسه، انگلیس، مکزیک، ونزوئلا و آمریکا دارای جوامع لبنانی بزرگی هستند. حدود ۴۰۰ هزار نفر آواره فلسطینی نیز از سال ۱۹۴۸ در لبنان زندگی می‌کنند.
لبنان برای هزاران سال محل عبور تمدن‌های مختلف بوده است. پس جای تعجب نیست که این کشور کوچک دارای فرهنگی فوق‌العاده غنی و زنده باشد. وجود گونه‌های بسیار قومی و مذهبی به رسوم پربار موسیقی، آشپزی و جشن‌های لبنان کمک بسیاری کرده است. مخصوصاً در بیروت دارای هنر غنی است و نمایش‌ها و نمایشگاه‌ها و شوهای مد و کنسرت‌های زیادی در طول سال در نگارخانه‌ها، موزه‌ها، تئاترها و اماکن عمومی برگزار می‌شود.
جوان امروز لبنانی اگرچه ظاهری مدرن دارد؛ اما به لبنان متحد همچنان وفادار است. فرهنگ جاری در لبنان تبلوری از فرهنگ چند هزار ساله فینیقی‌ها، یونانی‌ها، آشوری‌ها، ایرانی‌ها، رومی‌ها، اعراب و ترک‌های عثمانی است و طی چند دهه اخیر فرهنگ فرانسوی نیز به این مجموعه اضافه گردیده است.
جامعه لبنان مدرن، تحصیل‌کرده و قابل مقایسه با جوامع اروپایی مدیترانه است. اکثر لبنانی‌ها دو زبانه هستند و عربی و فرانسه صحبت می‌کنند. به همین دلیل لبنان عضو سازمان بین‌المللی کشورهای فرانسوی زبان است. با این حال زبان انگلیسی مخصوصاً بین دانشجویان لبنانی رایج شده است. این کشور نه تنها محل تلاقی مسیحیت با اسلام بلکه دروازه‌ای است که جهان عرب را به اروپا متصل می‌کند. لبنان همچنین میزبان دانشگاه‌های معتبر مختلفی همچون دانشگاه لبنان، دانشگاه آمریکایی بیروت، دانشگاه سنت جوزف و دانشگاه آمریکایی لبنان است.
مردم لبنان به چه زبانی صحبت می‌کنند؟
زبان رسمی و البته محاوره‌ای لبنان عربی است، اما هر یک از اقلیت‌های قومی نیز به زبان خود سخن می‌گویند. لهجه لبنانی از شاخه عربی شامی است، در کاربرد و تلفظ واژگان با دیگر شاخه‌های زبان عربی تفاوت دارد اما به عربی سوری، فلسطینی و مصری نزدیک است. در تلفظ واج «ج»، «ژ» خوانده می‌شود. به جای «ق»، حرف «ئ» و به جای «ث» نیز «ت» تلفظ می‌شود.
سخن آخر
لبنان بدون شک یکی از زیباترین کشورهای خاورمیانه است که به لحاظ سیاسی و تجاری نیز روابط خوبی با کشور ما ایران دارد. در سال اخیر وضعیت سیاسی و اقتصادی این کشور کوچک با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کرده است. در حال حاضر تلاش‌های گسترده‌ای برای احیای اقتصاد این کشور در حال انجام است. در این مقاله مروری بر کلیات کشور انداختیم. خوشحال خواهیم شد نظرات و پرسش‌های خود را در این خصوص با ما در میان بگذارید.
