فورواردر چیست یا چه کسی است؟ وظایف و خدمات شرکت حمل و نقل فورواردی چیست؟ چگونگی و مراحل ثبت یک شرکت فورواردی و مدارک لازم برای آن چیست؟
فورواردر (forwarders) از بخش‌های مهم در انواع روش‌های حمل و نقل بین‌المللی از هوایی گرفته تا کشتی و قطار به شمار می‌روند. شرکت‌های حمل و نقل فورواردی وظایف مختلفی دارند که بر اساس آن خدمات متنوعی را به مشتریان ارائه می‌دهند. هر شخص حقوقی یا حقیقی می‌توان به منظور ثبت شرکت فورواردی اقدام کند. در این مقاله با بررسی فورواردرها با سندباد همراه باشید.
فورواردر چیست یا کیست؟
فورواردها در واقع اشخاص حقیقی یا حقوق هستند که از سمت صاحب کالا تمامی فعالیت‌ها و اقدامات مرتبط با حمل و نقل کالای مورد نظر را در دست می‌گیرد.
به عبارتی دیگر فورواردها یا کارگزاری‌های حمل در واقع مؤسساتی هستند که خدمات حمل و نقل را با وسائل حمل متعلق به سایر افراد یا مؤسسات انجام می‌دهند. مؤسساتی که مستقیماً در کار حمل و نقل مداخله دارند و از خود دارای وسائل حمل و نقل هستند، مؤسسات ترابری یا حمل گفته می‌شوند.
حرفه فورواردری یکی از حرفه‌های قدیمی است و قدمت آن به ۱۰ قرن قبل در جهان بر می‌گردد. در آن زمان، فورواردر به عنوان نماینده صادر کننده و یا وارد کننده کالا، عملیات تخلیه و بارگیری از کشتی با دو به انباردار، بسته بندی، حمل و نقل داخلی و پرداخت‌های مربوطه را انجام می‌داد.
توسعه تجارت بین‌المللی و ترانزیت خارجی، لزوم استفاده از انواع مختلف راه‌های حمل، نقش بیشتری در ارائه خدمات فورواردری را به وجود آورده است. به نحوی که لازم شده فورواردرها دانش خود را توسعه دهند و از تکنولوژی مدرن استفاده کنند تا بتواند نقش حساس خود را در تجارت بین‌المللی و حمل و نقل بین‌المللی ایفاء کنند.
انواع فورواردر
فورواردها را بر اساس روش حمل و نقل بین‌المللی در چهار دسته زیر قرار می‌دهند.
- فورواردری هوایی
- فورواردری دریایی
- فورواردری زمینی
- فورواردری ریلی
وظایف فورواردرها چیست؟
همانطور که در مقاله «حمل و نقل بین المللی چیست و انواع آن کدامند؟ بهترین روش کدام است؟» نیز عنوان شد، فورواردها وظایف مهمی در صادرات و واردات بر عهده دارند. وظایف فورواردها را به طور کلی می‌توان در دو مورد خدمات حمل و نقل و انتخاب بهترین مسیر حمل کالا خلاصه کرد. این امور در رابطه با حمل کالاهای صادراتی و هم در رابطه با کالای وارداتی جزء خدمات اصلی فورواردرها است. در ادامه فهرستی از وظایف شرکت‌های فورواردی آمده است.
- کسب اطلاعات و دستورات لازم از مشتری برای صدور پیش برگ (پروفرما) ، بارنامه و سایر اسناد حمل و نقل و انعقاد قرارداد حمل و خدمات فورواردی
- انعقاد قرارداد اجرای عملیات ترابری (حمل و نقل) طبق دستورات مشتری
- نظارت بر امور عملیات حمل، تهیه و ارائه اطلاعات مورد نیاز به مشتری از قبیل اعلامیه حمل
- تحویل کالا به گمرک مقصد، امضا صورت مجالس کسر یا اضافه تخلیه یا آسیب دیدگی و فقدان کالا
- اخذ صورت مجالس از حمل کننده کریری و ارائه به مشتری
- تسویه حساب با مشتری، شخص حمل کننده یا پیمانکاران و سایر وجوهی که وصول آن به عهده فورواردر است.
- اعلام ورود کالا به مشتری و صدور ترخیصیه‌های کلی یا تفکیکی کالا
- انجام تشریفات گمرکی ترخیص کالا در صورت لزوم و حسب قرارداد منعقده
- تحویل کالا در نقطه مقصد و عملیات حمل از گمرک تا انبار صاحب کالا در صورت توافق نسبت به حمل یکسره
- اخذ پروانه ورود موقت کانتینرهای وارد شده به کشور از گمرکات و عودت آن‌ها در مهلت تعیین شده است.
- شرکت‌های فورواردر در جهت تأمین کامیون‌های مورد نیاز، مجاز به انعقاد قرارداد یا توافق مستقیم با خود راننده (به استثنای رانندگان تحت پوشش خود) نیستند و صرفاً از طریق شرکت‌های کریر باید اقدام به این امر کند.
- فورواردر باید مسئولیت‌های مدنی خود را بابت خدمات فورواردی که به عهده می‌گیرد بیمه کند.
- وظایف محوله سمت کارگزار فورواردی در حد مفاد قرارداد همکاری شامل انجام تشریفات مرزی، تحویل و تحول گمرکی و حمل و نقل کالا در حد عرف و یا حسب قرارداد منعقد شده با فورواردر اصلی است.
- بیمه باربری جزء وظایف فورواردر نیست مگر آنکه در قرارداد منعقده صراحتاً قید گردیده و پرداخت حق بیمه جدایی از هزینه حمل و نقل توسط مشتری تعهد شده باشد.
- ارائه خدمات محوله به عنوان کارگزار از طرف فورواردر اصلی از قبیل انجام تشریفات گمرکی در مرز و یا در گمرک مقصد و یا انجام عملیات ترانزیت داخلی یا بین‌المللی با رعایت مقررات و ضوابط حاکم
- همکاری در تهیه صورت جلسه‌ها و گزارش‌های لازم در مواقع بروز خسارات احتمالی یا فقدان کالا و مساعدت در پیگیری جبران خسارت در این قبیل موارد
- انعقاد قرارداد خدمات فورواردی از جمله جم آوری کالا، انبارداری، بیمه باربری، بسته بندی کالا صادراتی، تفکیک و توزیع کالا، اظهار کالا به مراجع رسمی، دریافت وجوه و تهیه اسناد مربوط به کالا برای مشتری
فورواردر در صادرات و واردات
در رابطه با صادرات اکثر صادر کنندگان از خدمات شرکت‌ها حمل و نقل فورواردر استفاده نمی‌کنند. در مورد کالای وارداتی معمولاً وارد کنندگان به علت عدم آشنایی با مسائل حمل و نقل و جهت انتخاب راه ساده‌تر، به طریقی معامله را انجام می‌دهند که حمل به عهده فروشنده باشد، در این حالت فروشنده خارجی فورواردر خارجی انتخاب می‌کنند.
در ایران برخی از فورواردرها انبارهایی جهت نگهداری کالای صادراتی در مبادی خروجی دارند که در مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
صاحب کالا یا حق‌العمل زمانی می‌توانند به گمرک مراجعه کنند که کالا وارد کشور شود. این زمان را فورواردر به صاحب کالا اعلام می‌کند و برای ترخیص کالا، باید صاحب کالا از فورواردر ترخیصیه اخذ کند. در مقاله «صادرات در ایران چه مراحلی دارد و به چه مدارکی نیاز پیدا خواهید کرد؟» به طور مفصل در خصوص صادرات در ایران صحبت شده است.
خدمات و مسئولیت‌های فورواردر
مهم‌ترین خدماتی که فورواردرها ارائه می‌دهند در کل می‌توان در چند مورد زیر خلاصه کرد.
- تجمیع و بسته بندی کالا برای حمل
- انبارداری
- انتخاب بهترین وسیله و روش حمل
- تنظیم انواع اسناد لازمه
- صدور اسناد حمل
- انجام امور مربوط به بیمه
- انجام امور گمرکی
- خدمات بار شماری
خدمات ارائه شده از سوی فورواردرها را می‌توان به صورت زیر نیز دسته بندی کرد.
خدمات فورواردر و خدمات فورواردر در رابطه با صاحب کالا
- انتخاب مسیر و وسیله حمل و نقل
- دستورات فرستنده کالا
- ارائه خدمات انبارداری بسته بندی
- توصیه‌های لازم در اعتبار اسنادی، بیمه کالا، سپردن تضمین
خدمات فورواردر به حمل کننده
- حمل با نرخ مناسب
- تحویل کالا
- پرداخت کرایه حمل خدمات گروپاژ (Groupage) از طرف فورواردرها، در مقاله «گروپاژ یا حمل مشترک بار چیست؟ مزایا و معایب آن کدام است؟» به طور مفصل به این موضوع پرداخته شده است.
فورواردرهای متخصص چه کسانی هستند؟
با توجه به پیشرفت تجارت بین‌المللی و حمل و نقل، بسیاری از فورواردرها در یک جنبه خاص تخصص پیدا کرده‌اند و در آن زمینه فعالیت می‌کنند.
بعضی از فورواردرها تخصص در زمینه وسیله حمل دارند. مانند فورواردرهای هوایی، دریایی یا راه‌آهن تخصص در مسیرهای خاص برخی فورواردرها فقط در مسیرهای خاصی فعالیت می‌کنند. برای نمونه ممکن است که فورواردر ممکن است فقط در حمل کالا به خاورمیانه فعالیت کند. در نتیجه، آشنایی کامل در رابطه با مقررات و اسناد حمل لازم برای این کشورها به دست آورده و می‌تواند به خوبی از عهده انجام خدمات برآیند.
اهمیت خدمات فورواردری در تجارت بین‌المللی و ترانزیت
حمل و نقل کالا، از ارکان عمده تجارت بین‌الملل و ترانزیت خارجی است. پیشرفت تجارت بین‌الملل و ترانزیت خارجی، موجب توسعه حمل مرکب (Multimodel) شده است.
این نوع حمل که نیازمند استفاده از چند وسیله مختلف حمل است، خود باعث به وجود آمدن مؤسساتی غیر از شرکت حمل و نقل شده که کالا را از مبدأ تحویل و به گیرنده کالا در مقصد تحویل دهند. این مؤسسات، فورواردر نامیده می‌شود.
به خدمات فورواردری در حمل و نقل بین‌المللی و ترانزیت خارجی که شامل حمل مرکب و موقعیت‌یابی کالا در طول مسیر و آشنایی کامل در رابطه با مقررات کشورهای مسیر و تشریفات گمرکی و … انبارداری و بسته بندی و انتخاب بهترین مسیر حمل، کاهش هزینه و کرایه حمل است نیاز بیشتری است.
تفاوت کریر با فورواردر در چیست؟
منظور از فورواردر شخص یا شرکتی است که در مقابل اجرت، ترتیبات حمل و نقل کالا را از یک کشور به کشور دیگر را فراهم می‌کند. اما مسئولیت حمل کالا را بر عهده ندارد، بلکه به صورت یک واسطه حرفه‌ای میان فرستنده یا گیرنده کالا از یک سو و متصدی باربری از سوی دیگر عمل می‌کند که به آن کارگزار حمل و نقل نیز گویند.
از سوی دیگر حمل کننده قانونی کالا (کریر)، شخصی که با فرستنده برای حمل کالا قرارداد منعقد کرده است ممکن است مالک کشتی یا اجاره کننده آن نیز باشد که به آن کریر گویند. کریر تمامی مسئولیت‌های حمل را می‌پذیرد.
هزینه فورواردری چقدر است؟
تخمین عدد ورقمی ثابت یا حداقل یک فرمول به منظور محاسبه هزینه خدمات فورواردها بسیار دشوار است و آن هم به این دلیل که فاکتورهای زیادی روی این هزینه تأثیر می‌گذارند. برای مثال حجم و وزن محموله شما تأثیر مستقیم روی هزینه فورواردری آن خواهد داشت. همچنین فاصله بین مبدأ و مقصد نیز مورد دیگری است که روی این هزینه تأثیر می‌گذارد.
مراحل ثبت یک شرکت حمل و نقل فورواردری
برای ثبت یک شرکت فورواردی باید چند مرحله طی شود که در زیر به طور فهرست‌وار به آن اشاره شده است.
- اولین گام گرفتن مجوز تأسیس شرکت از سازمان حمل و نقل
- در مرحله بعد شرکت در آزمون تخصصی در صورت لزوم
- ارائه اسناد و مدارک ثبت شرکت به سازمان
- شروع فرایند ثبت شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها
شرایط ثبت شرکت فورواردی در ایران
برای ثبت شرکت فورواردی در ایران باید شرایط زیر را داشته باشید.
- تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران
- تدین به یکی از ادیان رسمی کشور
- عدم سوءپیشینه
- عدم اعتیاد به مواد مخدر
- انجام خدمت سربازی یا معافیت دائم از خدمت وظیفه
- داشتن حداقل دیپلم کامل متوسطه
- داشتن حداقل ۲۵ سال تمام
- داشتن ۵ سال سابقه کار در زمینه حمل و نقل بین‌المللی یا داشتن مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر با دو سال سابقه کار یا داشتن مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر در رشته‌های تخصصی حمل و نقل، مدیریت بازرگانی، مدیریت اداری، بیمه و بانکداری، گمرک، اقتصاد و ترافیک، بدون سابقه کار
- داشتن گواهی گذراندن دوره مدیریت حمل و نقل بین‌المللی
- عدم اشتغال در شغل در سایر شرکت‌ها
