حمل و نقل هوایی چیست و انواع آن کدامند؟ هزینه حمل بار از طریق حمل و نقل هوایی بین المللی چگونه است و هزینه آن چقدر است؟ مزایا و معایب حمل و نقل هوایی چیست؟
حمل و نقل هوایی از روش‌های حمل و نقل بین المللی کالا در زمینه‌های ترانزیت یا صادرات و واردات است. حمل و نقل هوایی در مقایسه با دیگر روش‌های حمل و نقل بین المللی مزایا و معایبی دارد که در ادامه به آن‌ها پرداخته خواهد شد. در ادامه این مقاله از سندباد به توضیح حمل و نقل هوایی بار و انواع آن و همچنین شرکت‌های حمل و نقل وایی می‌پردازیم.
حمل و نقل هوایی چیست؟
حمل و نقل هوایی از جدیدترین وسایل حمل و نقل بین المللی محسوب می‌شود. در حمل و نقل هوایی امکانات فرودگاهی نیاز است. حمل و نقل هوایی سریع‌ترین و گران‌ترین وسیله حمل و نقل است. در حمل و نقل هوایی محدودیت عبور از فضای کشورها، محدودیت سیاسی وجود دارد. توسعه آن نیاز به ارتباطات بین المللی کشورها دارد یا برای توسعه آن، نیاز به ارتباطات بین المللی کشورها است. در مقاله «حمل و نقل بین المللی چیست و انواع آن کدامند؟ بهترین روش کدام است؟» انواع روش های حمل و نقل بین المللی بررسی شده اند.
انواع بار در محل و نقل هوایی
کالاها و بارهایی که در حمل و نقل هوایی در سرتاسر دنیا جا به جا می‌شوند، دو نوع بیشتر نیستند که در زیر توضیح داده شده‌اند.
کالای تجاری یا کارگو
به محصولاتی تجاری به عنوان مثال تاجرهایی که کالایی را خریداری کرده‌اند و از طریق هواپیماهای بسیار بزرگ جابه‌جا می‌کنند، در اصطلاح کالای تجاری یا کارگو گفته می‌شود.
کالای مسافری یا فریت
کالاهایی که ماهیت تجاری نداشته و برای یک شخص است، اصطلاحاً فریت بار یا بار مسافری می‌گویند. بیشتر افرادی که قصد مهاجرت یا زندگی طولانی در کشورهای دیگر را دارند، از این حمل و نقل استفاده می‌کنند.
هزینه حمل و نقل هوایی بار چگونه تعیین می‌شود؟
هزینه حمل و نقل هوایی در سطح بین المللی به وسیله انجمن حمل و نقل هوایی بین المللی تعیین می‌شود. این نرخ‌ها توسط اعضا سازمان تعیین و بعد از آن در سطح بین المللی اعمال می‌شود.
انواع هزینه در حمل و نقل هوایی بار
هزینه حمل و نقل هوایی بار به روش‌های مختلفی تعیین می‌شود. به عبارتی، برای هر مسیری که پرواز برنامه‌ای دارد، سه نرخ پایه تعیین می‌شود که به شرح زیر هستند.
هزینه حداقل حمل و نقل هوایی چیست؟
نرخ حداقل (Minimum Rate)، حداقل کرایه‌ای است که برای محموله‌ها تعیین می‌شود، به عبارت دیگر برای هر بار کم نیز این کرایه دریافت می‌شود.
هزینه حداقل وزن در حمل و نقل هوایی چیست؟
حداقل وزن (Minimum)، در مسیرها و پروازهای مختلف متفاوت است.
هزینه عادی در حمل و نقل هوایی چیست؟
نرخ عادی (Normal Rate)، نرخی است که از محموله‌هایی که از حداقل وزن بیشتر و از ۴۵ کیلوگرم کمتر باشد دریافت می‌شود. برای نمونه این رقم در انگلستان و امریکا ۱۰۰ کیلوگرم است.
هزینه خاص حمل و نقل هوایی بار چیست؟
شرکت‌های هواپیمایی برای جلب مشتری و رقابت با سایر وسایل حمل، نرخ‌های خاصی را اعمال می‌کنند. این نرخ‌ها برای کالای خاص و یا مسیرهای خاص بر اساس حجم کالا تعیین می‌شود. این نرخ‌ها ممکن است از طرف باتا، یا از طرف شرکت مورد نظر تعیین شود.
مثلاً یک شرکت هوایی در مسیر خاص در رفت به اندازه کافی محموله دارد ولی در مسیر برگشت کالای زیادی وجود ندارد. در این مسیر نرخ‌های خاصی اعمال می‌نماید.
هزینه ساخته شده حمل و نقل هوایی بار چیست؟
در حمل و نقل هوایی می‌توان برای مسیرهای مختلف علاوه بر نرخ‌های تعیین شده قبلی، نرخ جدیدی ساخته نرخ ساخته شده، نرخی است که از ترکیب دو یا چند نرخ نرمال ساخته می‌شود.
نرخ‌های تخفیفی طبقه بندی شده چیست؟
نرخ‌های تخفیفی طبقه بندی شده (Rebated Classified Rates) در حقیقت شبیه نرخ کالاهای خاصی است با این تفاوت که به صورت تخفیف داده شده است و این نرخ در مورد حمل کالاهایی مانند: نشریات، از قبیل روزنامه و مجله به کار برده می‌شود.
هزینه طبقه بندی شده اضافی در حمل و نقل هوایی چیست؟
هزینه طبقه بندی شده اضافی (Surcharge Classified Rate) در حمل و نقل هوایی که در مورد حمل کالاهای خاص مانند طلا و نقره اعمال می‌شود.
نرخ یک کاسه شده در حمل و نقل هوایی بار چیست؟
نرخ یک کاسه شده (Consolidated Rate) که مشابه با نرخ‌های گروپاژ است. گروپاژ در واقع یک نوع حمل و نقل است. در مقاله «گروپاژ یا حمل مشترک بار چیست؟ مزایا و معایب آن کدام است؟» به طور مفصل به معنی و مفهوم گروپاژ پرداخته شده است.
علاوه بر این، زمانی که کالاهای یک تاجر، به میزان استاندارد برای حمل و نقل با کامیون و کانتینر نرسد و فضای کمتری را شامل می‌شود، شیوه جدیدی برای جابجایی کالا استفاده می‌شود.
فرض کنید که حجم یک کانتینر معادل ۲۰ فوتی نزدیک به ۳۵ متر مکعب است. چنانچه کالای شما به اندازه این فضا نبوده باشد، شرکت‌های وارداتی مختلف که از خدمات فورواردی برخوردار هستند، بار مربوطه را با اعلام کردن مبلغ آن دریافت می‌کنند. برای اشنایی با شرکت های فورواردری به مقاله «فورواردر در حمل و نقل بین المللی چیست؟ از وظایف و خدمات تا ثبت شرکت» مراجعه کنید.
از آنجایی که مشتریان بسیار زیادی در کشورمان دارای خرده بار هستند، شرکت‌های بازرگانی از این موقعیت استفاده می‌کنند و چندین بار را جمع کرده و به صورت هم‌زمان ارسال می‌کنند.
هزینه چارتر در حمل و نقل هوایی چیست؟
هزینه چارتر در حمل و نقل هوایی معمولاً از نرخ خطوط منظم پایین‌تر است و بستگی به زمان، نرخ آن متغیر است.
بیشتر بخوانید: انواع روش های ترانزیت کالا کدام اند؟ مزایا و معایب ترانزیت هوایی، ریلی و جاده ای
عوامل مؤثر در هزینه حمل و نقل هوایی بار
از مهم‌ترین عوالم که بر هزینه حمل و نقل هوایی تأثیر می‌گذارند باید به چند مورد زیر اشاره کرد.
- مسیر و نوع کالا
- وزن، مقصد و نوع بار ارسالی
- مالیات بر ارزش افزوده
- نوع ایرلاین
- تعرفه فریت بار مسافری و تجاری
- و صد البته نرخ دلار
البته تأثیر عوامل جانبی مانند هزینه حمل با تراک (در صورتی که بخشی از فرایند حمل به صورت زمینی و توسط کامیون انجام شود)، هزینه جانبی محموله‌های خاص نظیر کالاهای خطرناک، هزینه بسته‌بندی‌های مختلف مانند کارتن و جعبه‌های چوبی، پالت و احیاناً سمپاشی آن‌ها برای مقاصدی خاصی را نباید فراموش کرد.
وزن بار در حمل و نقل هوایی چگونه محاسبه می‌شود؟
همان‌طور که در بالا نیز عنوان شد، وزن کالا و بار از عوامل تأثیر گذار بر هزینه کلی حمل و نقل هوایی است. در محاسبه وزن بارنامه در فریت بار هوایی (حمل بار هوایی)، دو وزن حقیقی و وزن حجمی وجود دارند که باید به آن‌ها توجه شود.
وزن حقیقی، همان وزن واقعی است که در فرودگاه با قرار گرفتن بار روی باسکول مشخص می‌شود. وزن حجمی، نیز با توجه به ابعاد بار پس از بسته‌بندی مشخص می‌شود.
وزن حجمی با ضرب بزرگ‌ترین طول، عرض و ارتفاع بسته (برحسب سانتی‌متر) در یکدیگر و تقسیم بر 6000 به دست می‌آید. برای مثال، بسته‌ای با طول، عرض و ارتفاع 100 سانتی‌متر، حدوداً 167 کیلوگرم می‌شود.
انواع وزن در حمل و نقل هوایی بار
با توجه به این موضوع، در حمل و نقل هوایی بار، انواع وزن داریم که در ادامه توضیح داده شده‌اند.
وزن بار حداقلی
وزن بار حداقلی یا مینیمم برای حمل بار هوایی معمولاً بین 1 تا 10، 11 کیلوگرم بوده و هزینه آن به مقصد (شهر یا کشوری که قرار است بار به آن ارسال گردد) بستگی دارد.
وزن بار نرمال
وزن بار نرمال برای حمل بار هوایی معمولاً از 10، 11 یا 7، 8 تا 30 کیلوگرم بوده و هزینه آن به مقصد بستگی دارد.
وزن 45 کیلوگرم
وزن 45 کیلوگرم در حمل بار هوایی، زمانی این مقدار در نظر گرفته می‌شود که وزن بار محاسبه‌شده بیش از 34، 35 کیلوگرم باشد و به این مسئله توجه داشته باشید که هزینه حمل بار هوایی 45 کیلوگرم از هزینه 35 کیلوگرم کمتر بوده و چنین حالتی به‌صرفه‌تر است.
وزن بار 100 کیلوگرم
هزینه حمل بار هوایی بین 100 تا 300 کیلوگرم هزینه وزن 100 کیلوگرم محسوب شده که هزینه‌ای ثابت است.
وزن بار 300 کیلوگرم
هزینه حمل بار هوایی 300 کیلوگرم از هزینه‌های حمل بار 100 کیلوگرمی پایین‌تر است. برای مثال، اگر بار شما در سفر به سیدنی 300 کیلوگرم باشد، هزینه حمل بار هوایی هر کیلوگرم از آن بار از وزن 100 کیلوگرم کمتر خواهد بود.
وزن بار 500 کیلوگرم
با در نظر گرفتن روال فوق برای هزینه‌های حمل بار، بدیهی خواهد بود که وزن 500 کیلوگرم، هزینه‌اش از هزینه‌های بالا پایین‌تر محاسبه خواهد شد.
وزن بار بیشتر از 1000 کیلوگرم
برای وزن‌های بیشتر از 1000 کیلوگرم در حمل بار، اصطلاح بارهای تناژ استفاده می‌شود. بارهای تناژ عموماً در ارتباط با انتقال لوازم شخصی و اثاثیه منزل همچون مبلمان، میز و… که مجموع وزنشان بیش از 1000 کیلوگرم می‌شود هم کاهش هزینه وجود دارد.
راه نامه حمل و نقل هوایی چیست؟
صدور راه نامه هوایی دال بر انعقاد قرارداد قبول کالا و شرایط حمل و نقل است. مطابق مقررات یاتا، راه نامه هوایی در سه نسخه اصلی به شرح زیر صادر می‌شود.
- نسخه اصلی اول برای شرکت صادر کننده راه نامه، این نسخه معمولاً به رنگ سبز بوده و نشان دهنده قبول قرارداد توسط فرستنده و شرکت حمل کننده است.
- نسخه اصلی دوم برای گیرنده کالا، این نسخه به رنگ صورتی بوده و همراه کالا به مقصد ارسال شده و به گیرنده کالا ارائه می‌شود.
- نسخه اصلی سوم برای فرستنده کالا، این نسخه معمولاً به رنگ آبی بوده و مدرکی دال به دریافت کالا به وسیله حمل کننده محسوب می‌شود.
به محض اینکه کالا به فرودگاه مقصد رسید، شرکت حمل کننده طی اعلامیه ورود به گیرنده کالا اعلام می‌نماید که جهت دریافت کالا مراجعه کند. اعلامیه ورود فقط توسط شرکت حمل کننده صادر می‌شود و حاوی اطلاعات ذیل است:
- شماره بارنامه
- نام فرستنده
- اطلاعات راجع به محتویات محموله
- هزینه‌های مربوطه
- محدودیت زمانی در تحویل محموله، مطابق با مقررات شرکت حمل کننده یا گمرک
- محل و زمان تحویل کالا
خسارت در حمل و نقل هوایی
طبق مقررات پشت راه نامه هوایی، صاحب کالا می‌بایست خسارت وارده به کالا را ظرف مدت ۱۴ روز از دریافت کالا و در مورد تأخیر در تحویل، ظرف مدت ۲۱ روز و در صورتی که اصلاً کالا تحویل نگردد، ظرف مدت ۱۲۰ روز از تاریخ صدور راه نامه به شرکت حمل کننده اعلام و در مورد ادعای خسارت، صاحب کالا می‌بایستی ظرف ۲ سال در دادگاه اقامه دعوی نماید.
خسارت در حمل هوایی طبق مفاد کنوانسیون ورشو، متصدی حمل و نقل، مسئول خسارت‌هایی است که متوجه کالا می‌شود، مشروط بر اینکه حادثه در مدت زمانی که کالا در اختیار شرکت حمل کننده است، رخ دهد و در صورت تأخیر در ارسال کالا نیز مسئولیت متوجه حمل کننده است.
بارنامه هوایی چیست؟
بارنامه هوایی در واقع اوراق معتبری بوده که توسط شرکت‌های حمل و نقل برای جابه‌جایی بار ارائه می‌شود. برحسب نوع حمل و نقل بارنامه‌ها به سه دسته بارنامه زمینی، دریایی و هوایی تقسیم می‌شوند. بارنامه هوایی برای دو شکل از بار یعنی کارگو و فریت صادر می شود. در بالا این دو نوع از بار هوایی تشریح شدند. بارنامه هوایی معمولا باید حاوی اطلاعات و جزئیات زیر باشد.
- مشخصات کامل فرستنده طبق پاسپورت، آدرس دقیق و شماره تلفن
- مشخصات کامل گیرنده
- کد فرودگاه مبدأ و مقصد
- کد سه رقمی شرکت هواپیمایی و کد هشت رقمی شماره بارنامه (به طور معمول شماره بارنامه‌ها با برچسب مشخص شده‌اند)
- نام شرکت حمل و نقل
- مشخصات، تعداد، نوع بسته‌بندی، حجم و وزن کالا
- شرایط پرداخت و مبلغ باربری
- توضیحات و دستورالعمل‌های خاص، به عنوان مثال کالا فاسدشدنی است.
- نحوه حمل، ارسال و تحویل کالا
- تاریخ و شماره پرواز همراه با مهر شرکت هواپیمایی
- زمان رسیدن پرواز و تحویل کالا
مزایای حمل و نقل هوایی
- مهم‌ترین رکن حمل از طریق هواپیما سرعت آن است که نسبت به حمل دریایی بسیار سریع‌تر است. در صورت که ضرر ناشی از دیر رسیدن کالا بیشتر از صرفه جویی حمل دریایی باشد، این روش توصیه می‌شود.
- ایمنی حمل هوایی هم نسبتاً بالاست و کمتر به کالا آسیب وارد می‌شود.
معایب حمل و نقل هوایی
- بزرگ‌ترین عیب این روش هزینة بالای آن است که معمولاً مانع استفاده خریداران یا فروشندگان از این روش می‌شود.
- با هواپیما هر نوع کالایی را نمی‌شود حمل کرد. معمولاً حمل هوایی برای کالاهای نسبتاً کوچک و با ارزش استفاده می‌شود ولی برای کالاهای حجیم و سنگین حمل زمینی و آبی توصیه می‌شود.
